- ఏడిస్ దోమ కాటుతో సంక్రమిస్తున్న వ్యాధి
- 4-14 రోజుల్లో బయటపడుతున్న లక్షణాలు
- రక్తస్రావం, ఆర్గాన్ ఫెయిల్యూర్‌తో డేంజర్
- 9-16ఏళ్ల వయస్కులకు డెంగ్యూ వ్యాక్సిన్
- ఈ సీజన్‌‌లో తీసుకోవాల్సిన జాగ్రత్తలు
డెంగ్యూ (Dengue) సీజన్ (season) జనాలను ఆందోళనకు గురిచేస్తోంది. దోమల (Mosquitoes) ద్వారా సంక్రమించే ఈ వ్యాధి.. ఉష్ణమండల, ఉప ఉష్ణమండల ప్రాంతాల్లో వ్యాపించే వైరల్ ఇన్ఫెక్షన్ (Viral infection). కాగా ఫ్లూ (Flu)వంటి లక్షణాలు, హై టెంపరేచర్ మైల్డ్ డెంగ్యూ ఫీవర్ (High temperature mild dengue fever)కు సంకేతాలు. అయితే రెండోసారి వైరస్ (virus)బారిన పడిన వారిలో తీవ్రమైన అనారోగ్యం కలిగే అవకాశాలు అధికం. డెంగ్యూ హెమరేజిక్ ఫీవర్ (Hemorrhagic fever) అని కూడా పిలువబడే తీవ్రమైన ఈ పరిస్థితి.. మరణం, గణనీయమైన రక్తస్రావం, రక్తపోటు (Bleeding, blood pressure)లో తగ్గుదలకు దారితీయవచ్చు. ఇప్పటికే తెలంగాణలో 6వేల కేసులు నమోదు కాగా.. ఈ వ్యాధి ఎంత కాలం వరకు ప్రభావితం చూపుతుంది? ఎలా అవాయిడ్ (avoid)చేయొచ్చు? అనే విషయాలపై నిపుణులు (experts)వివరణ చూద్దాం.
(Mobile:పిల్లలతో ఫోన్ వదిలించలేక విసిగిపోతున్నారా?)
డెంగ్యూ జ్వరానికి కారణమేమిటి?
డెంగ్యూ జ్వరానికి కారణమయ్యే నాలుగు దగ్గరి సంబంధం ఉన్న వైరస్‌లు ఏడిస్ (Aedes)దోమ జాతికి చెందినవి. కాగా వ్యాధి సోకిన వ్యక్తిని కుట్టినప్పుడు ఏడెస్ దోమ డెంగ్యూ వైరస్ క్యారియర్‌గా మారుతుంది. ఈ దోమ మరొకరిని కుట్టినట్లయితే, ఆ వ్యక్తికి డెంగ్యూ వైరస్ సంక్రమించి డెంగ్యూ ఫీవర్ వచ్చే అవకాశం ఉంది. వైరస్ వ్యాప్తి ప్రత్యక్షంగా మానవుని నుంచి మానవునికి లేకపోయినా డెంగ్యూ జ్వరం.. డెంగ్యూ హెమరేజిక్ ఫీవర్ (DHF) వరకు తీవ్రరూపంగా ప్రొగ్రెస్ (progress)అవుతుంది. ఈ సమయంలో తక్షణ చికిత్స తీసుకోకపోతే ప్రాణాంతకం కావచ్చు.
తేలికపాటి డెంగ్యూ లక్షణాలు:
వైరస్ సంక్రమించినా చాలా మందిలో డెంగ్యూకు సంబంధించిన లక్షణాలు కనిపించకపోవచ్చు. కానీ సింప్టమ్స్ బయటపడినప్పుడు మాత్రం.. వైరస్ క్యారియర్‌గా ఉన్న దోమ కుట్టిన నాలుగు నుంచి పది రోజుల తర్వాత ప్రారంభమవుతాయి. అయితే వీటిని జనం ఫ్లూ వంటి ఇతర వ్యాధులుగా పొరబడే అవకాశం ఉంది. అందుకే కింది లక్షణాలతో పాటు 104F హై టెంపరేచర్ ఫీవర్ ఉన్నట్లయితే జాగ్రత్త పడాలని సూచిస్తున్నారు నిపుణులు.
* తలనొప్పి
* జాయింట్, కండరాలు లేదా ఎముకల అసౌకర్యం
* వికారం
* వాంతులు
* కళ్ల వెనుక నొప్పి
* విస్తరించిన గ్రంథులు(ఎన్‌లార్జ్‌డ్ గ్లాండ్స్)
* దద్దుర్లు
తీవ్రమైన డెంగ్యూ లక్షణాలు:
డెంగ్యూ ఫీవర్ సంక్రమించిన రోగులు దాదాపు ఒక వారంలో మెరుగుపడతారు. కానీ కొన్ని సందర్భాల్లో లక్షణాలు మరింత తీవ్రమై ప్రాణాంతకం కూడా కావచ్చు. ఈ పరిస్థితిని డెంగ్యూ హెమరేజిక్ ఫీవర్ లేదా డెంగ్యూ షాక్ సిండ్రోమ్ (syndrome) అని పిలుస్తారు. తీవ్రమైన డెంగ్యూ కేసులలో రక్తంలో ప్లేట్‌లెట్ల (platelets)పరిమాణం తగ్గుతుంది. రక్తనాళాలు దెబ్బతిని లీక్ (leak) అవుతుంటాయి. తద్వారా అంతర్గత రక్తస్రావం, ఆర్గాన్ ఫెయిల్యూర్‌తో మరణం కూడా సంభవించవచ్చు.
తీవ్రమైన డెంగ్యూ జ్వరం హెచ్చరిక లక్షణాలు వేగంగా అభివృద్ధి చెందుతాయి. ఇది ప్రాణాంతక అత్యవసర పరిస్థితి కాగా జ్వరం తగ్గిన మొదటి రోజు లేదా రెండు రోజుల్లో ఇలాంటి లక్షణాలు కనిపించే అవకాశం ఉంది.
* భయంకరమైన కడుపు నొప్పి (stomach pain)
* నిరంతర వాంతులు (vomitings)
* ముక్కు లేదా చిగుళ్ళ నుంచి రక్తస్రావం (bleeding)
* మలం, మూత్రం, వాంతిలో రక్తం (Blood in the vomit)
* చర్మం కింద రక్తస్రావం(ఇది గాయాలను పోలి ఉంటుంది)
* కష్టమైన మరియు వేగవంతమైన శ్వాస (breathing)
* అలసట (the gum)
* ఇరిటేషన్, రెస్ట్‌లెస్‌నెస్ (Restlessness)
(Mosquitoes: దోమలకి చెక్ పెట్టండి ఇలా…)
డెంగ్యూ జ్వరం ఎంతకాలం ఉంటుంది?
సాధారణంగా ఇన్‌ఫెక్టెడ్ మస్కిటో (Infected mosquito)కుట్టిన నాలుగు రోజుల నుంచి రెండు వారాల (2 weeks)మధ్య ప్రారంభమయ్యే డెంగ్యూ లక్షణాలు రెండు నుంచి ఏడు రోజుల వరకు ఉంటాయి. జ్వరం తగ్గిన తర్వాత, అదనపు లక్షణాలు తీవ్రమవుతాయి. తీవ్రమైన రక్తస్రావం, వికారం, వాంతులు, తీవ్రమైన కడుపు నొప్పి వంటి జీర్ణశయాంతర సమస్యలు.. శ్వాస తీసుకోవడంలో ఇబ్బంది వంటి శ్వాసకోశ సమస్యలకు దారితీయవచ్చు. DHF చికిత్స చేయకుండా వదిలేస్తే, నిర్జలీకరణం, గణనీయమైన రక్తస్రావం, రక్తపోటులో పదునైన తగ్గుదల సంభవించవచ్చు. ఈ లక్షణాలు ప్రాణాంతకం కాగా తక్షణ వైద్య సహాయం అవసరం. అయితే అనారోగ్యంతో బాధపడుతున్న వ్యక్తి‌లో నిర్దిష్ట వైరస్ రకానికి రోగనిరోధక శక్తి డెవలప్ (develop)అవుతుంది.
డెంగ్యూ ఫీవర్ ఎలా అవాయిడ్ చేయొచ్చు?
ఇప్పటికే డెంగ్యూ వ్యాధితో బాధపడిన 9 నుంచి 16 సంవత్సరాల వయస్సు గల వారికి డెంగ్యూ టీకా తీసుకోవాలని సలహా ఇస్తున్నారు వైద్య నిపుణులు. అయితే వ్యా్క్సినేషన్ పూర్తిగా డెంగ్యూ నుంచి కాపాడకపోవడంతో.. దోమ కాటుకు దూరంగా ఉండటం రక్షణలో ముఖ్యమైన భాగమని సూచిస్తున్నారు.
* కిటికీలు, (windows)తలుపులు (doors)మూసి ఉంచండి.
* పిల్లలు బయట ఉన్నప్పుడు శరీరాన్ని పూర్తిగా కప్పి ఉంచే పొడవాటి స్లీవ్స్, పొడవాటి ప్యాంట్‌లు ధరించడం అవసరం.
* రాత్రి సమయంలో వారి మ్యాట్రెస్‌ను దోమతెరతో కప్పండి.
* నిపుణుల సూచనలకు అనుగుణంగా దోమలు పిల్లల దరికి చేరకుండా ఇన్‌సెక్ట్ రిపల్లెంట్స్ వాడాలి.
* ఇంట్లో మరియు పరిసరాల్లో దోమలు గూడు కట్టుకునే ప్రదేశాలు లేకుండా చూసుకోండి.
* కంటైనర్లు, (containers) ఉపయోగించిన టైర్లు వంటి వస్తువులలో నీరు నిలవకుండా చూసుకోవాలి. లేదంటే అక్కడ దోమలు గుడ్లుపెట్టి వాటి జనాభా (population)ను పెంచుకునే అవకాశం ఉంది