- మరణాలకు నాలుగో ప్రధాన కారణం ఇదే
- 20 ఏళ్లలో 3 రెట్లు రేట్టింపు అయినట్లు వెల్లడి
మెదడు (Brain)కు రక్త సరఫరా (blood supply)ఆగిపోయే పరిస్థితే స్ట్రోక్ (Stroke). దీన్ని ‘తాత్కాలిక ఇస్కీమిక్ ఎటాక్ లేదా సెరెబ్రోవాస్కులర్ యాక్సిడెంట్’ (Transient ischemic attack or cerebrovascular accident) అని పిలుస్తారు. ఇండియన్ స్ట్రోక్ అసోసియేషన్ (Indian Stroke Association) ప్రకారం, గత 20 ఏళ్లలో దేశంలో స్ట్రోక్ సంభవం దాదాపు మూడు రెట్లు (3 rates) పెరిగింది. ఇది ప్రస్తుతం భారత్‌లో (India) మరణాలకు నాల్గవ ప్రధాన కారణం (The fourth main reason)గా, వైకల్యానికి ఐదో ప్రధాన కారణంగా ఉంది. ఇక స్ట్రోక్స్ వల్ల రక్తం మెదడుకు పోషకాహారం(Nutrition), ఆక్సిజన్‌ను (oxygen) అందించలేకపోతుంది. దీంతో నిమిషాల్లోనే మెదడు కణాలు చనిపోవడం (died) ప్రారంభిస్తాయి. కొన్నేళ్ల కిందటి వరకు ఇందులోని కొన్ని పరిస్థితులకు చికిత్స (No Treatment) లేదు. కానీ నేటి ఆధునిక సాంకేతికత, శాస్త్రీయ పురోగతి ఫలితంగా స్ట్రోక్ సంబంధిత మరణాలు 50% తగ్గాయి. ఈ నేపథ్యంలో స్ట్రోక్ చికిత్సలో సాయపడుతున్న ఆ పురోగతులు ఏంటో తెలుసుకుందాం..
ఆర్టిఫిషియల్ ఇంటెలిజెన్స్(AI) : (Artificial Intelligence)
తీవ్రమైన స్ట్రోక్ తర్వాత మరణం, అనారోగ్యాన్ని నివారించేందుకు గాను సత్వర నిర్వహణకు ముందస్తుగా గుర్తించడం చాలా ముఖ్యం. ఇన్‌ఫార్క్‌ట్ (Infarct) లేదా హెమరేజ్ డిటెక్షన్, సెగ్మెంటేషన్, వర్గీకరణ, సిగ్నిఫికెంట్ వాస్కులర్ బ్లాకేజ్ డిటెక్షన్, ప్రోగ్నోస్టికేషన్, స్ట్రోక్ థెరపీ(Hemorrhage detection, segmentation, classification, significant vascular blockage detection, prognostication, stroke therapy) నమూనాకు సంబంధించిన ఇతర అంశాల్లో AI సాయపడుతుంది. ఆధునిక AI పద్ధతులు, ప్రత్యేకించి కన్వల్యూషనల్ న్యూరల్ నెట్‌వర్క్‌ (Convolutional Neural Network)లు, ఈ ఇమేజింగ్ (imaging)-ఆధారిత పనులను సమర్థవంతంగా, ఖచ్చితంగా చేయగల సామర్థ్యాన్ని కలిగి ఉంటాయి.
(Deodorants:డియోడరెంట్స్‌తో శ్వాసకోస వ్యాధులు)
ఎండోవాస్కులర్ థ్రోంబెక్టమీ : (Endovascular thrombectomy)
ఈ ప్రక్రియ.. థ్రోంబెక్టమీ (Thrombectomy)(ధమనులు, సిరల నుంచి రక్తం గడ్డకట్టడాన్ని నివారించేందుకు ఉపయోగించే శస్త్రచికిత్సా విధానం) ద్వారా మెదడుకు సాధారణ రక్త ప్రవాహాన్ని పునరుద్ధరించేందుకు తోడ్పడుతుంది. చికిత్స సమయంలో స్ట్రోక్‌కు కారణమయ్యే గడ్డను తొలగించేందుకు మెదడులోకి కాథెటర్ (Catheter into the brain)ప్రవేశపెట్టబడుతుంది. ప్రక్రియ సమయంలో ఇమేజ్ గైడెన్స్ (Image guidance)ఉపయోగించబడుతుంది. సైట్‌పై ఆధారపడి, స్ట్రోక్ ప్రారంభమైన ఆరు నుంచి ఎనిమిది గంటలలోపు ఎండోవాస్కులర్ థెరపీ (Endovascular therapy)తప్పనిసరిగా చేయాలి. కేవలం కొన్ని నిమిషాల్లోనే ఎండోవాస్కులర్ థ్రోంబెక్టమీ (Endovascular thrombectomy)రక్త ప్రవాహాన్ని పునరుద్ధరించగలదు.
టెనెక్టెప్లాస్(Tenecteplase) :
థ్రోంబోలిటిక్ ఔషధం (Thrombolytic medicine)గా నిర్వహించబడే ఈ ఎంజైమ్ (Enzyme).. మరణాల రేటును నాటకీయంగా తగ్గిస్తుంది. కొనసాగుతున్న సమగ్ర క్లినికల్ (Comprehensive clinical Research) పరిశోధనలో అక్యూట్ ఇస్కీమిక్ స్ట్రోక్(AIS) చికిత్స కోసం Tenecteplase ఒక సంభావ్య రీప్లేస్‌మెంట్ థ్రోంబోలిటిక్ ఔషధంగా అంచనా వేయబడుతోంది.
కోన్ బీమ్ ఇమేజింగ్: (Cone beam imaging)
ప్రమాదంలో ఉన్న కణజాలం, ఇస్కీమిక్ కోర్, (Tissue, ischemic core)మూసివేత ప్రదేశాన్ని ఈ ఇమేజింగ్ ఖచ్చితత్వంతో గుర్తిస్తుంది. ప్రస్తుతం, రోగిని సీటీ స్కాన్ (CT scan of the patient)నుంచి ఆపరేటింగ్ (Oparating) గదికి తరలించడానికి గరిష్టంగా 60 నిమిషాలు పట్టవచ్చు. ఇది ఎండోవాస్కులర్ థ్రోంబెక్టమీని ఆలస్యం చేస్తుంది. ఆస్పత్రులు ఆంజియో సూట్‌ (Angio suite)లో ఈ సాంకేతికతను అడాప్ట్ (Adopt) చేసుకోవడం ద్వారా స్ట్రోక్ లక్షణాలు, చికిత్స ప్రారంభమయ్యే మధ్య గల సమయాన్ని తగ్గించవచ్చు. ఇది మెదడు దెబ్బతినడాన్ని గణనీయంగా తగ్గిస్తుంది, రోగి ఫలితాలను మెరుగుపరుస్తుంది.
సెరెబ్రోటెక్ వైజర్: (Cerebrotech Visor)
92% ఖచ్చితత్వ రేటుతో, సెరెబ్రోటెక్ విజర్ గాడ్జెట్ (Cerebrotech visor gadget)అనుమానాస్పద స్ట్రోక్ రోగుల్లో పెద్ద-నాళాల అడ్డంకిని గుర్తించగలదు. సాంకేతికత అడ్డంకులను గుర్తించడానికి తక్కువ-శక్తి రేడియో తరంగాలను ఉపయోగిస్తుంది. ఇది సెకన్లలో స్ట్రోక్‌ను గుర్తించడానికి ఉద్దేశించబడింది.
(World population:రేపటితో 800 కోట్లు దాటనున్న ప్రపంచ జనాభా)
వాగస్ నెర్వ్ స్టిమ్యులేషన్ : (Vagus nerve stimulation)
వాగస్ నెర్వస్ స్టిమ్యులేషన్ అనేది వాగస్ నరాలకి విద్యుత్ ప్రేరణలను అందించడానికి పరికరాన్ని ఉపయోగించడం. స్పీచ్, పెరిస్టాల్సిస్, చెమట, హృదయ స్పందన రేటు (Speech, peristalsis, perspiration, heart rate)సహా అనేక విధులు పొడవైన వాగస్ నాడి ద్వారా నియంత్రించబడతాయి. వాగస్ నరాల ప్రేరణ కండరాల చర్యను నియంత్రించే న్యూరాన్ల (neurons)ను ఉత్తేజపరుస్తుంది. గాయపడిన ఎగువ అవయవాలతో ఉన్న వ్యక్తులకు, వాగస్ నరాల స్టిమ్యులేషన్.. హీలింగ్ రేటు (Healing rate) కంటే నాలుగు రెట్లు ఎక్కువ కావచ్చు.
సెరెనోవస్ ఎన్యూరిజం డివైజ్ : (Cerenovus aneurysm device)
రక్త ప్రవాహాన్ని ఎన్యూరిజం నుంచి దూరంగా మళ్లించడం ద్వారా ఈ పరికరం చీలిక ప్రమాదాన్ని, సంభావ్య రక్తస్రావ స్ట్రోక్‌ను తగ్గిస్తుంది.
బొడ్డు తాడు రక్తం (UCB) ఇన్‌ఫ్యూజన్: (Infusion)
బొడ్డు తాడు రక్తం ఒకే ఇన్‌ఫ్యూజన్‌గా ఇచ్చినప్పుడు ఇస్కీమిక్ స్ట్రోక్స్ (Ischemic strokes)చికిత్సకు సురక్షితమైనది, సమర్థవంతమైనది. అన్ని మానవ కణజాల కణాలకు పూర్వీకులైన మెసెంచిమల్ స్టెమ్ సెల్స్ (Mesenchymal stem cells).. బ్రెయిన్ డ్యామేజ్ (Brain damage) చికిత్సలో అత్యంత ప్రభావవంతమైనవి. ఇవి బొడ్డు రక్తంలో పుష్కలంగా ఉన్నాయి. దీంతో బొడ్డు తాడు రక్తం స్ట్రోక్ బాధితులకు తాజా నాడీ కార్యకలాపాలను అనుభవించడంలో సాయపడుతుందని పరిశోధకులు ఊహిస్తున్నారు.
కరోటిడ్ ఎండార్టెరెక్టమీ: (Carotid endarterectomy)
లోకల్ అనస్థీషియా (Anesthesia) పరిధిలో చాలా ఆశాజనకమైన ఒక శస్త్రచికిత్స ప్రక్రియ. రోగి మెలకువగా ఉంటాడు, తద్వారా వారు నాడీ సంబంధితంగా పర్యవేక్షించబడతారు. కరోటిడ్ ధమని (Carotid artery) ఇరుకైనదిగా మారడానికి కారణమయ్యే కొవ్వు నిక్షేపాల్లో పేరుకుపోయిన ఫలకాన్ని తొలగించడానికి ఇది జరుగుతుంది. మెడ, ముఖం, మెదడుకు రక్తాన్ని తీసుకెళ్లే ప్రాథమిక రక్త నాళాలను కరోటిడ్ ధమనులు అంటారు.
మెకానికల్ కటింగ్ అవుట్‌తో ఎండోవాస్కులర్ ఇంటర్‌వెన్షన్.. తీవ్రమైన స్ట్రోక్, పూర్వ సెరిబ్రల్ సర్క్యులేషన్‌లో భారీ ధమని మూసివేతతో ఎంపిక చేయబడిన రోగుల్లో ఉద్దేశపూర్వక ఫలితాలను పెంచుతుందని చూపబడింది. r-tPA (ఒక శక్తివంతమైన క్లాట్ బస్టర్) పనితీరు రోగలక్షణ ప్రారంభం నుంచి నాలుగైదు గంటల వరకు ప్రభావవంతంగా ఉన్నట్లు గుర్తించారు. సాంకేతికతలో పురోగతులు అదనంగా ఫోన్ ద్వారా ప్రీ-హాస్పిటల్ సార్టింగ్ (Pre-hospital sorting), టెలిమెడిసిన్ ద్వారా r-tPA అడ్మినిస్ట్రేషన్ లేదా మోటారు కారులో rtPA నిజంగా నిర్వహించడం ద్వారా వేగంగా, ఆర్థికంగా అందించడానికి సంరక్షణ నమూనాలుగా ఉపయోగించబడుతున్నాయి. అధునాతన ఎండోవాస్కులర్ ట్రీట్‌మెంట్ (పెర్క్యుటేనియస్ మెకానికల్ కటింగ్ అవుట్, బ్లడ్ క్లాట్‌ను కరిగించడం & పీల్చడం) పరిచయం చేయడం వలన ఈ చికిత్స విండోను ఎంపిక చేసుకున్న రోగుల్లో లక్షణాలు ప్రారంభమైనప్పటి నుంచి ఏడు గంటల వరకు విస్తరించింది.